Tegoroczny kongres to ponad 800 uczestników, 104 panelistów, 55 prezentacji i 24 sesje kongresowe. W czasie trzech dni debatowano nad wyzwaniami stojącymi przed turystyką zarówno w ujęciu ogólnokrajowym ale także na szczeblu samorządowym. Zdaniem ekspertów obecnie zaangażowanie samorządu terytorialnego w rozwój branży turystycznej ma charakter w przeważającej mierze fakultatywny (poza niewielką grupą ustawowych obowiązków np. gmin w zakresie ewidencji części obiektów noclegowych). – Jednak dla wielu gmin turystyka jest ważnym elementem rozwoju lokalnego – tłumaczy Andrzej Porawski, dyrektor biura Związku Miast Polskich. – Dla obszarów atrakcyjnych jest to turystyka ogólna, jednak coraz częściej gminy tworzą oferty lub produkty związane z lokalną specyfiką jak: turystyka religijna, uzdrowiskowa, przemysłowa. Coraz więcej gmin uwzględnia także rozwój turystyki w swoich programach rozwoju a także w działaniach promocyjnych – uzupełnia Andrzej Porawski.
Zróżnicowane są także formy zaangażowania samorządów w turystykę. Można je podzielić na dwie grupy. Do pierwszej należą projekty, których beneficjentami jest cała branża turystyczna, takie jak budowa infrastruktury turystycznej, działania w zakresie marketingu miejscowości, utrzymanie istniejących i budowa nowych atrakcji turystycznych. Do drugiej grupy należą działania służące wspieraniu jedynie poszczególnych, istotnych z punktu widzenia regionu, segmentów rynku turystycznego np. marketing turystyki biznesowej, dofinansowanie części eventów, subsydiowanie połączeń transportowych. I tu w znacznej mierze zaczynają się problemy. – W wielu przypadkach decyzje o zaangażowaniu środków publicznych podejmowane są często arbitralnie, bez konsultacji z branżą turystyczną, oraz bez badań efektywności – zauważa Adam Pawlicz z Uniwersytetu Szczecińskiego. ‑ Pomimo wydatkowania często znacznych środków publicznych na rozwój turystyki samorządy stosunkowo rzadko podejmują działania mające na celu określenie efektywności tych wydatków. Poza projektami o znaczeniu ogólnokrajowym, brak jest nie tylko badań wskazujących na zmiany wielkości ruchu turystycznego oraz wielkości wydatków turystycznych, ale nawet jakościowych badań opinii turystów na temat tworzonej insfrastruktury, eventów itd. Skutkuje to przede wszystkim złą alokacją ograniczonych środków budżetowych, które często są przeznaczane na promocję imprez, które nie przyczyniają się do rozwoju turystyki i promocji regionu – wyjaśnia ekspert.
LOT-y, ROT-y i klastry turystyczne
Dobrą formą współpracy branży oraz samorządu terytorialnego są lokalne organizacje turystyczne oraz budowa klastrów turystycznych. Powstawanie i funkcjonowanie organizacji umożliwiają zapisy ustawy o Polskiej Organizacji Turystyczne z 1999r. ‑ Początkowo próby tworzenia LOT-ów i ROT-ów były głownie inicjatywą władz lokalnych jednak z czasem w ich działalność zaczęli się włączać lokalni o przedsiębiorcy – tłumaczy Piotr Gryszel z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. – Trzeba jednak pamiętać, ze we wszystkich tych organizacjach samorząd powinien pełnić rolę wspierającą – dodaje Gryszel.
Ponad to LOT-y i ROT-y z powodzeniem przejmują część zadań samorządu terytorialnego w przestrzeni turystycznej takich jak: prowadzenie informacji turystycznej, badań ruchu turystycznego czy organizowanie akcji promocyjnych. Zdaniem Jana Mazurczaka z Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej kluczowe jest aby turystyką w miastach i regionach zarządzał jeden podmiot, który zintegruje działania władz lokalnych, przedsiębiorstw i organizacji turystycznych. Taki model zarządzania turystyką, zresztą bardzo popularny w całej Europie, wymaga jednak wzorowej współpracy między poszczególnymi podmiotami z którą jak podkreśla Mazurkiewicz, w różnych miastach różnie bywa.
Współpracę na linii samorząd – organizację turystyczne – przedsiębiorcy doskonale widać przy tworzeniu Toruńskiego Klastera Turystycznego. W mieście lokalna organizacja turystyczna wyszła z inicjatywą współpracy przedsiębiorców, hotelarzy i JST. – W tym przypadku rola samorządu okazała się kluczowa _ mówi Maria Pałucka z urzędu miasta Torunia. – Zarówno ze względu na zapewnienie finansowania jak też zapewnienie właściwej realizacji projektu – dodaje Maria Pałucka. Pierwszym i najważniejszym elementem było stworzenie strategii klastra. Została ona przygotowana przez pracowników jednej z wyższych uczelni, która uczestniczyła w projekcie. Później rozpoczęto realizację. Wspólnie przygotowano wielojęzykowy portal samorządowy, opracowano materiały promocyjne, ogólnopolskie kampanie promocyjne oraz udział w targach turystycznych.
Prawne rozwiązania
Kolejnym ważnym tematem omawianym podczas kongresu była kwestia prawnych aspektów regulujących relacje organizacji turystycznych i JST. Obecnie kluczowa rola w tym zakresie została powierzona marszałkowi województwa. W przypadku usług organizatorów turystyki , pośredników i agentów turystycznych jest to jedyny organ powoływany do wykonywania zadań w tym zakresie. W przypadku usług hotelarskich pewne zadania z zakresu organizacji turystyki ustawodawca nałożył na władze lokalne.
Zarabiać na miejskich obiektach?
Kolejnym niezwykle ważnym tematem dla samorządów jest komercjalizacja obiektów miejskich w aspekcie rozwoju turystyki i rozwoju regionu. Dotyczy to zarówno zabytków jak i obiektów kulturalnych i sportowych. Zdaniem Krzysztofa Cieślikowskiego z Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach większość miejskich obiektów nie przynosi dochodów. Jednak to nie one same, ale wydarzenia przez nie organizowane w znaczący sposób wpływają na dochody i promocję regionu. Potwierdzają to badanie przeprowadzone na zlecenie Agencji Rozwoju Miasta Krakowa, operatora Tauron Areny. Wynika z nich, że spośród osób będących na wydarzeniach organizowanych przez spółkę, ponad 18 proc. ankietowanych tylko na sam nocleg wydało ponad 700 zł. Ciekawe są także odpowiedzi na pytanie ile odwiedzający wydali na inne atrakcje. Blisko 21 proc. ankietowanych wydało ponad 500 zł.
Podczas debaty zastanawiano się także jak można zarabiać na nowoczesnych obiektach sportowych i halach widowiskowo-sportowych. – Przede wszystkim trzeba je potraktować jak przedsiębiorstwa a nie tylko nieruchomości do wynajęcia– zauważa Krzysztof Cieślikowski. – rzeczywiście wynajem powierzchni i parkingów jest waznym elementem działalności ale jeszcze ważniejszą rolę odgrywa organizacja różnego rodzaju wydarzeń kulturalnych, biznesowych, sportowych, koncertów oraz znalezienie sponsora tytularnego. W Niemczech aż 78 proc. stadionów na takiego właśnie sponsora – zauważa ekspert.
Jako przykład wymieniany jest najlepiej zarabiający europejski stadion - stadion Arsenalu Londyn, który już na stronie internetowej zachęca do organizacji koncertów i imprez biznesowych, odwiedzenia muzeum czy wizyty w restauracji . Podobne strategię przyjął też katowicki Spodek, który zaprasza na urodziny, koncert czy ślizgawkę.
– W wielu przypadkach kluczem do sukcesu jest uniwersalność danego obiektu – potwierdza Konrad Kozioł z Agencji Rozwoju Miasta Krakowa, operatora Tauron Areny. – Nasz obiekt jest tak przygotowany, że jednego dnia gramy koncert muzyki rokowej, następnego dnia uczestniczymy w kongresie, a za moment organizujemy mecz hokeja. I to pozwala na generować nie małe przychody chwali się Konrad Kozioł.
Innym przykładem komercjalizacji miejskich obiektów jest Zamek Książ, który dziś jest atrakcją turystyczną regionu i jak się okazuje nieźle zarabia. – Obecnie z zamku organizowane są imprezy kulturalne, pokazy sympozja – mówi Arkadiusz Grudzień z wałbrzyskiego magistratu. – Trzeba jednak pamiętać, że obok zamku powstał hotel, restauracje, sklepy. Dodatkową atrakcją jest także stadnina koni.
