W czasie gabinetowego spotkania w dniu 23 maja Prezydenta Andrzeja Dudy z szefami ogólnopolskich organizacji samorządowych dyskutowano o najistotniejszych kwestiach związanych z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego w Polsce. Krótką relację „na gorąco” przeczytają państwo tutaj >>>
Przypomnijmy, że podczas spotkania Związek Miast Polskich reprezentował prezes organizacji prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz, Związek Gmin Wiejskich RP reprezentował przewodniczący Marek Olszewski wójt gminy Lublin, Unię Metropoli Polskich wiceprezes Krzysztof Żuk prezydent Lublina, Unię Miasteczek Polskich wiceprezes Stanisław Bodys burmistrz Rejowca Fabrycznego, a Związek Województw prezes Zarządu Olgierd Geblewicz marszałek województwa zachodniopomorskiego.
Samorządowcy przedstawili Prezydentowi RP szereg problemów dotyczących zarówno spraw systemowych jak też bieżących. Była, więc mowa o niekonstytucjonalnych zakazach ograniczania biernego i czynnego prawa wyborczego w kontekście projektu dwukadencyjności władz lokalnych. Przedstawiono pakiet spraw związanych z finansami samorządów w tym słynnym art. 243, który ogranicza zaciąganie zobowiązań chociażby na wkład własny do projektów unijnych.
Najwięcej miejsca poświęcono jednak inicjatywie Stanisława Bodysa burmistrz Rejowca Fabrycznego, który przedstawił postulat przeglądu prawa samorządowego w formie na przykład Komisji Kodyfikacji ustawodawstwa samorządowego (projekt, o którym mówi się od lat) w tym szczególnie ustaw dotyczących dochodów jst, subwencji oraz podatków, a także opłatach lokalnych czy finansowania oświaty. Inicjatywę z zainteresowaniem przyjął Prezydent Andrzej Duda i zapowiedział objęcie jej patronatem.
Dodatkowo burmistrz Bodys w imieniu Unii Miasteczek Polskich zaproponował podjęcie tematu kategoryzacji gmin. To jeden z najstarszych postulatów jeszcze z początku reformy samorządowej, który nie doczekał się jak dotychczas refleksji i debaty w celu wypracowania pożądanych regulacji prawnych. – Dotychczasowy jednolity model gminy spowodował „uśrednienie zadań”. Od początku brak jest jednak należytego zróżnicowania prawnego gmin działających w różnych warunkach i obciążonych różnymi zadaniami w kontekście na przykład źródeł dochodów i kryteriów przydzielania subwencji – komentuje Stanisław Bodys. – Dotychczasowe doświadczenia w funkcjonowaniu samorządów wskazują na potrzebę rozważenia zmiany koncepcji jednolitego modelu prawnego Gminy w kierunku racjonalnej kategoryzacji Gmin szczególnie w obszarze rozwiązań ustrojowych, kompetencyjnych i finansowych – dodaje.
Poza tym reprezentanci samorządu przedstawili Prezydentowi problemy dotyczące:
a) ograniczenia podstawowych praw obywatelskich (w tym gwarantowanych w Konstytucji praw wyborczych),
b) centralizacji (odbierania kompetencji samorządom lokalnym i regionalnym, ograniczania wpływu mieszkańców na sprawy lokalne i regionalne),
c) osłabiania finansów samorządowych, wbrew Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju,
d) obszarów metropolitalnych.
Strona samorządowa podziękowała prezydentowi za jego udział w debacie na temat wstecznego działania ewentualnego ograniczenia liczby kadencji wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, co przyczyniło się do powodzenia naszych starań o wycofanie się inicjatorów z tego zamiaru.
Odnosząc się do problemu kadencyjności prezydent wykluczył możliwość wprowadzania nowych przepisów jako działających wstecz, jak również ewentualność skracania kadencji organów, których czas pełnienia funkcji jest określony w Konstytucji.
Wśród zagadnień dotyczących centralizacji spraw publicznych w państwie wymieniono m.in.: pozbawianie gmin samodzielności w kształtowaniu sieci szkól w związku z reformą edukacji, zapowiedź pozbawienia powiatów wpływu na administrację pracy i nadzór budowlany, odebranie województwom ośrodków doradztwa rolniczego i wpływu na wojewódzkie fundusze ochrony środowiska.
Przedstawiając sytuację finansową samorządów zwrócono uwagę na kolejne ubytki w dochodach JST oraz na resortowy projekt zmian ustawowego indywidualnego wskaźnika zadłużenia, który nie uwzględnia naszych postulatów i jeszcze pogarsza zły wzór określający indywidualny limit zadłużenia JST. Prezes ZMP przekazał projekt pakietu ustaw stabilizujących finanse samorządowe. Prezydent zapowiedział utworzenie zespołu kodyfikacyjnego ds. przeglądu prawa samorządowego, a także dalsze spotkania ze stroną samorządową. Wyraził też nadzieję na współpracę przedstawicieli samorządów przy formułowaniu pytań dotyczących finansów publicznych i samorządu terytorialnego w zapowiadanym referendum konstytucyjnym.
Zdjęcia: Krzysztof Sitkowski/ KPRP
