Czy samorządy skutecznie przeciwdziałają depopulacji?

Wpis dodał: Marcin Żyski | Zgłoś błąd lub naruszenie
Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała realizację działań mających na celu przeciwdziałanie temu niekorzystnemu procesowi oraz weryfikację ich skuteczności.

Działania miały miejsce na Opolszczyźnie, która jest reprezentatywnym regionem ze względu na to, że jest szczególnie podatny na zmiany liczby ludności w wyniku ruchu naturalnego (urodzenia, zgony) oraz wędrówkowego (migracje) jako region najmniejszy region w kraju pod względem powierzchni oraz najmniej liczny (986,5 tys. mieszkańców na koniec 2018 r.).

Zdaniem demografów Opolszczyzna jest także regionem, w którym kumulują się negatywne zjawiska ludnościowe typowe dla całego kraju. Obserwowane tu od ponad ćwierćwiecza niekorzystne zmiany w sytuacji demograficznej powodują ciągły spadek liczby mieszkańców - tylko w latach 2010-2018 o ponad 30 tys. osób. Jedną z tego przyczyn jest niska wartość współczynnika dzietności, który w latach 2000-2018 kształtował się na poziomie 1,2. Trend ten w dłuższej perspektywie nie może zagwarantować zatrzymania oraz odwrócenia negatywnych zjawisk demograficznych.

NIK stwierdziła, że działacze samorządowi w badanym okresie zrobili wiele dobrego, ale ich wpływ na proces depopulacji jest ograniczony:

"Choć władze województwa opolskiego realizowały programy proludnościowe, to jednak sytuacja demograficzna regionu nie uległa istotnej poprawie. Świadczy to o ograniczonej możliwości wpływu samorządu województwa na funkcjonujące w społeczeństwie wzorce dzietności. Wynika to głównie z występowania istotnych barier, w tym związanych ze strukturą demograficzną i ukształtowanymi wzorcami kulturowymi współczesnego modelu rodziny, których przezwyciężenie wykracza poza możliwości samorządu terytorialnego. Dlatego zdaniem NIK, działania wzmacniające potencjał demograficzny powinny być podejmowane w ramach kompleksowej i długofalowej polityki społecznej, konsekwentnie realizowanej zarówno na poziomie kraju, jak i poszczególnych regionów. Bez takich działań nie uda się odwrócić negatywnych trendów demograficznych".

Działalność Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Miasta Opole, Urzędu Miejskiego w Nysie i Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Opolu zostały ocenione pozytywnie. NIK zauważyła, że samorządy aktywnie przeciwdziałały spadkowi populacji w regionie. W przypadku Samorządu Województwa Opolskiego przeznaczono ponad 360 mln euro na realizację Programu Specjalnej Strefy Demograficznej w województwie opolskim do 2020 roku „Opolskie dla Rodziny” (głównie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2014-2020).

Ponadto Urząd Miasta Opola realizował Program „Opolska Rodzina”, a Urząd Miejski w Nysie m.in. bon wychowawczy 500+. Jak zaznaczono w raporcie powyższe inicjatywy umożliwiły poprawę warunków życia mieszkańców na każdym jego etapie, jednak nie doprowadziły dotychczas do odwrócenia negatywnych trendów demograficznych, w tym w szczególności do wzrostu poziomu dzietności.

Jak twierdzi Najwyższa Izba Kontroli świadczy to o "ograniczonej możliwości wpływu samorządu województwa na funkcjonujące w społeczeństwie wzorce dzietności", a co za tym idzie "działania proludnościowe powinny być więc podejmowane w ramach kompleksowej i długofalowej polityki społecznej, konsekwentnie realizowanej zarówno na poziomie kraju, jak i poszczególnych regionów".